گرمازدگی و راه های درمان آن

با شروع فصل تابستان، بیماری های مرتبط با فصل گرما افزایش می یابد و یکی از مهمترین این بیماری ها، ‌گرمازدگی است.

محققان می گویند گرمازدگی زمانی بروز می کند که بار اضافی بر سیستم کنترل دمای بدن وارد می شود و بدن دیگر قادر به خنک کردن خود نیست، از این رو تعریق فراوان موجب اختلال در بدن می شود.

گرمازدگی در مناطق گرمسیری بیشتر به چشم می خورد. همچنین مردان بیش از زنان مستعد ابتلای به گرما زدگی هستند. علت این امر عرق کردن بیشتر مردان و همچنین از دست دادن سریع تر آب بدن در مقایسه با زنان است.
پزشکان توصیه می کنند که مردم در هوای گرم تابستان از مایعات و آب میوه زیاد استفاده و از مصرف قهوه، چای و انواع کولاها خودداری کنند زیرا این مواد باعث از بین رفتن بیشتر آب بدن می شوند.
همچنین پزشکان استفاده از سبزی ها و میوه ها را درتابستان به جای غذاهای پرچرب و دیر هضم یا دارای پروتئین بالا بسیار ضروری می دانند.
دکتر "محمد مقدری" پزشک عمومی در گفت و گو با گروه گزارش ایرنا گفت : از عوارض گرمازدگی، درد ،‌ گرفتگی عضلانی و خستگی است که این عوارض به علت از دست دادن آب و نمک بدن به وجود می آید. حمله گرمایی از دیگر عوارضی است که بر اثر از دست دادن مکانیسم تنظیم گرمایی بدن خودش را نشان می دهد و شخص بیمار حتی ممکن است دچار خواب آلودگی و اغما شود.
وی افزود: شخصی که دچار گرمازدگی می شود باید تا 12 ساعت از هرگونه فعالیتی اجتناب کند. این بیمار اگر دچار گرفتگی و درد عضلانی بود، باید به وی آرامش داد تا بتواند از این درد راحت شود.
مقدری در مورد استفاده از "خاکشیر" در فصل گرما برای جلوگیری از گرمازدگی یادآور شد: استفاده از خاکشیر یخ زده با شربت آبلیمو برای جلوگیری از گرمازدگی موثر است زیرا خاکشیر دارای ماده‌ای ضد میکروبی است که در هوای سرد، پایدار و فعال می‌شود.
وی توضیح داد : خاکشیر باید به شکل یخ زده یا همراه‌ با خرده یخ مصرف شود، در غیر این صورت اسهال آور است. این داروی گیاهی مورد تأیید پزشکان سراسر دنیا است.
این پزشک در مورد اثرات گرمازدگی گفت: بیمار گرمازده ای که دچار درد و گرفتگی عضلانی است پوستش خنک و مرطوب و فشار خونش به احتمال پایین می آید و درمان آن دادن آب و نمک به وی است .
وی خاطرنشان کرد : گرفتگی عضلانی بیشتر در عضلات بازو، ران و شکم به خاطر خروج بیش از حد نمک در حین تعریق شدید یا کاهش جذب نمک به وجود می آید.
مقدری ادامه داد: نباید بیماری که دچار گرفتگی عضلانی شده را ماساژ داد، این ماساژ می تواند درد را افزایش دهد. بهترین راه حل برای رفع این نوع گرمازدگی حل کردن یک قاشق چای خوری نمک در یک لیوان آب است که باید در هر 15 دقیقه نصف لیوان به آرامی به بیمار داده شود.
وی توصیه کرد که مردم در تابستان توجه بیشتری به رژیم غذایی خود داشته باشند و در این راستا نوشیدن آب به مقدار کافی یکی از مؤثرترین عوامل برای پیشگیری از گرمازدگی است.
به گفته وی فردی که در محیط بسیار گرم مشغول به انجام فعالیت های شدید بدنی باشد، دچار اختلالات شدیدی خونی می شود، زیرا تجمع خون در عروق پوستی و کاهش خون رسانی به اندام های اصلی رخ می دهد و در عین حال عرق زیاد هم باعث از دست دادن مقدار زیادی از آب و نمک بدن می شود و اگر آب از دست رفته جایگزین نشود جریان خون کاهش می یابد و این امر بر روی مغز ، قلب و ریه تاثیر می گذارد.
این پزشک افزود: همچنین فرد دچار سردرد، سرگیجه، تهوع و ضعف، کاهش‌ هوشیاری‌ به‌ میزان‌ کم‌ و بی‌اشتهایی می شود از این رو شخص گرمازده را باید به یک اتاق خنک برد، وی را وادار کرد تا دراز بکشد، پاهایش را بالا و سرش را پایین بیاورد تا جریان خون کافی به مغزش برسد.
وی در عین حال توصیه کرد که باید به بیمار هر 15 دقیقه یک بار در چهار نوبت نصف لیوان آب و نمک داده شود و اگر بیمار استفراغ کرد، سریع وی را به بیمارستان رساند تا سرم تجویز شود.
دکتر مقدری در مورد گرمازدگی از نوع حمله گرمایی گفت : بیمار گرمازده ای که دچار حمله گرمایی شده است، پوستش داغ، برافروخته و خشک، دمای بدنش مشخصا بالا، نبضش سریع و قوی و نیز فشار خونش ممکن است در ابتدا بالا باشد. سرد کردن سریع بدن بیمار، درمان این نوع گرمازدگی است.
وی در مورد علل رخ دادن این نوع از گرمازدگی خاطرنشان کرد: زمانی حمله گرمایی رخ می دهد که دمای بدن تا 40 درجه سانتی گراد بالا رود ولی تعرقی صورت نمی گیرد، آن وقت مکانیسم تنظیم کننده گرما در بدن نمی تواند بدن را تا حد کافی سرد کند. این امر باعث می شود که گرمای زیادی در بدن ذخیره شود و سرانجام سلول های مغزی دچار صدمه می شوند. این حالت ممکن است به ناتوانی دایمی و یا مرگ بیانجامد.
وی همچنین گشاد وتنگ شدن مردمک، تنفس سطحی و ضعیف، تهوع ، تشنج ، انقباض عضلانی و عدم هشیاری (احتمال مرگ و میر 80 درصد) را از دیگر عوارض حمله گرمایی بیان کرد .
این پزشک در مورد کمک های اولیه به بیمار دچار حمله گرمایی گفت: بدن شخصی که دچار حمله گرمایی شده است باید به سرعت سرد شود ازاین رو می توان بیمار را در ملحفه هایی که با آب سرد مرطوب شده ،‌پوشاند و در حین انتقال ،‌ وی را مرتبا باد زد. ایده آل ترین راه این است که کل‌ بدن‌ بیمار را سریعا درحمام‌ آب‌ و یخ‌ قرار داد و یخ‌ بر روی پوستش‌ بگذاریم .
دکتر مقدری یاداور شد : عمل سرد کردن در زیر دست‌ ها، دورگردن‌ و اطراف‌ قوزک‌ها‌ باید ادامه داده شود تا عروق‌ بزرگ‌ سطحی‌ خنک‌ شوند. این کار تا زمانی که دمای بدن بیمار به 37 یا 38 درجه برسد ،‌ باید ادامه پیدا کند.
وی در مورد استفاده از آب برای جلوگیری از گرمازدگی گفت: متاسفانه مردم فکر می کنند که نوشیدن آب به تنهایی برای بدن کافی است اما باید بدانند که در هنگام عرق کردن علاوه بر دفع آب بدن ، نمک نیز دفع می شود . پس خوردن آب به تنهایی برای بدن کافی نیست و باید در عین حال توجه کرد که استفاده زیاد از نمک هم توصیه نمی شود.

ایرنا